Szprewald – kraina historyczno-kulturowa

Unikalny na skalę europejską krajobraz Szprewaldu powstał w wyniku zmian, które zaszły w epoce lodowcowej. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku utworzono rezerwat biosfery UNESCO Szprewald zajmujący obszar około 475 km² .

 „A że sieć kanałów Szprewy w niczym nie ustępuje magii Wenecji, gondolier szprewaldzki w swej łodzi przecina bezkreśnie splątane wody!" - Theodor Fontane

Powstanie Szprewaldu wiąże się z okresem ostatniej epoki lodowcowej. Wraz z topnieniem lodowca powstawała gęsta sieć kanałów wodnych, wśród których w procesie sedymentacji rzecznej rodziły się wysepki z piasku. Na uformowanych w ten sposób „Kaupen” w XVII wieku powstawały pierwsze rozproszone osady. Stąd dzielnica Burg-Kauper należy dziś do najbardziej znanych rozproszonych osiedli w Szprewaldzie.

Z biegiem czasu w wyniku dalszej sedymentacji formował się równinny krajobraz bagienny z gęstym drzewostanem obfitującym w sosny, brzozy, wierzby, dęby, lipy i olchy. Pierwsi osadnicy zastali tu bujny las zamieszkiwany przez łosie, niedźwiedzie i wilki.

Czasy zasiedlania Szprewaldu

Od II do V wieku na terenie Szprewaldu osiedlały się plemiona germańskie, które jednak wkrótce postanowiły opuścić te ziemie. Dopiero w VI wieku osiedlili się tu na stałe pierwsi słowiańscy osadnicy - Serbołużyczanie. Za ich przyczyną krajobraz przyrodniczy Szprewaldu uległ kulturowemu przekształceniu Duża część lasów ustąpiła miejsca uprawom rolnym a mozaika pól uprawnych, łąk, pastwisk i gospodarstw ukształtowała odtąd tutejszy krajobraz.

Woda od zawsze ustala rytm życia mieszkańców Szprewaldu. Każda zagroda posiada małą przystań oraz łódź, którą niegdyś wożono plony z pola oraz dzieci do szkoły. Podobnie jak dawniej drogi wodne służą dziś do transportu żywności i poczty.

Ze względu na nieokiełznaną naturę wody na początku XX wieku zostały postawione pierwsze zapory, służące do regulacji poziomu wody i zapobiegania klęskom nieurodzaju. Do dziś w większości miejsc umożliwiają one swobodne podróżowanie łodzią po Szprewaldzie.